Nowe Rybie. W środę w filii Gminnej Biblioteki Publicznej w Nowym Rybiu odbyła się uroczystość upamiętniająca ofiary zbrodni katyńskich z 1940 roku. Wśród nich, około 30 osób wywodziło się lub było związanych z Limanowszczyzną.
Po przywitaniu zebranych, dyrektor Gminnej Biblioteki Bublicznej Jacenty Musiał przypomniał, że w kwietniu 1940 roku co najmniej z 21 700 obywateli polskich, w tym ponad 10 tys. oficerów wojska i policji, na mocy decyzji najwyższych władz ZSRR zawartej w tajnej uchwale Biura Politycznego KC PZPR z 5 marca 1940 r. (tzw. decyzja katyńska) zostało zabitych strzałem w tył głowy przez radziecką policję polityczną NKWD. - Dlatego tez nasze spotkanie ma za cel przedstawienie przez historyków Roberta Kowalskiego i Karola Jerzego Wojtasa dwóch wykładów poświeconych tym tragicznym wydarzeniom oraz budzenie patriotycznych uczuć naszego społeczeństwa - mówił dyrektor.
Robert Kowalski - związany z Uniwersytetem Rzeszowskim, prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu oraz przewodniczący Rady Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej - szeroko w wykładzie pt. „Zostaną po nas tylko guziki. Zbrodnia katyńska w perspektywie historycznej” omówił genezę zbrodni katyńskiej, ukazując ją na tle stosunków międzynarodowych, ze szczególnym uwzględnieniem bilateralnych relacji polsko-sowieckich w okresie dwudziestolecia międzywojennego, m.in. pokoju ryskiego, którym ustalili wówczas granice polskie na wschodzie.
Historyk omówił również kwestię związaną z utworzeniem Korpusu Straży Granicznych, który miał za cel ochronę polskich wschodnich granic. Kilka dni przed wybuchem II wojny światowej w nocy 23 sierpnia 1939 r. w Moskwie przy okazji podpisania „Paktu o nieagresji pomiędzy Rzeszą Niemiecką i ZSRR”, pełnomocnicy Niemiec i ZSRR Joachim Ribebbetrop minister spraw zagranicznych III Rzeszy oraz Mieczysław Michajłowicz Mołotow (prawdziwe nazwisko Skribin) Przewodniczący Rady Komisarzy Sowieckich, członek Politycznego WKP(b) podpisali pakt o nieagresji oraz tajny protokół, który uważany jest za IV Rozbiór Polski, na mocy którego podzielono ówczesną Polskę między Niemcy i ZSRR co zostało przypieczętowane w dniu 17 września 1939 r. ZSRR uderzył na Polskę zabierając do niewoli tysiące polskich żołnierzy i ludność cywilną anektując polskie wschodnie ziemie, przy obopólnej akceptacji Niemiec. Do specjalnie przygotowanych obozów jenieckich zostali przewiezieni polscy patrioci, którzy nie spodziewali się że zostaną w tak bestialski sposób wymordowani.
Pod wyrokiem śmierci podpisy złożyli Józef Stalin, Michaił Kalinin, Wiaczesław Mołotow, Anastas Mikojan, Łazar Kaganowicz i Kliment Woroszyłow. Rozkazy tej zbrodni wydaje Beria. Pierwsi więźniowie zostają zamordowani już 15 marca, natomiast masowe egzekucje następują z początkiem kwietnia tego roku. Jeńcy z Kozielska byli mordowani w Katyniu i Smoleńsku, oficerowie ze Starobielska byli zabijani w Charkowie, a z obozu w Ostaszkowie zginęli w Twerze - pochowani zostali w Miednoje. Inne masowe groby są w Kuropatach pod Mińskiem oraz w Bykowni pod Kijowem. Do dnia dzisiejszego nie udało się ustalić dokładnej liczy rozstrzelanych Polaków. Szacunki mówią o 21'857 zabitych osobach. Nie wiadomo gdzie zginęło ponad 7 tyś osób. Większość ofiar to oficerowie rezerwy, którzy w cywilu stanowili intelektualną i kulturalną elitę kraju. Byli wśród nich m.in. lekarze, inżynierowie, artyści, nauczyciele, prawnicy, dziennikarze.
Informacje o zbrodni pierwsi podali Niemcy. 13 kwietnia 1943r. władze radzieckie wypierały się twierdząc, że polskich żołnierzy wymordowali Niemcy w 1941 r., gdy toczyły się walki pod Smoleńskiem. Przez dziesiątki lat Rosjanie nie przyznają się do mordu. Dopiero w kwietniu 1990 r. Garbaczow przekazuje Jaruzelskiemu dokumenty m.in. listy rozstrzelanych Polaków. Rozpoczęło się oficjalne śledztwo rosyjskiej prokuratury wojskowej, następuje ekshumacja pod Charkowem i Miednoje. W 1992 roku Borys Jelcyn przeprosił za zbrodnię katyńską i jednocześnie odciął się od niej mówiąc, że demokratyczna Rosja nie ponosi odpowiedzialności za zbrodnie ZSRR. Wkrótce potem śledztwo zostało zamknięte.
Pomiędzy wykładami Jan Wilk czytał patriotyczne wiersze o zbrodni katyńskiej oraz odczytał list uwięzionego w Kozielsku Jana Romualda Ptaka do matki w Limanowej, który został zamordowany w Kozielsku. List znajduje się w Muzeum Parafialnym w Limanowej.
W drugiej części spotkania Karol Wojtas, historyk i regionalista, a także członek Polskiego Towarzystwa Historycznego, przedstawił sylwetki ofiar zbrodni katyńskiej z Limanowszczyzny. Na wstępie zaznaczył, że nigdy nie zostało opracowane całościowe zestawienie ofiar zbrodni katyńskiej pochodzących z powiatu limanowskiego i związanych zawodowo z tą ziemią. Listy takie opracowano np. w Nowym Sączu i Nowym Targu i znajduje się na nich część osób z Limanowszczyzny ale nie są to wszystkie osoby.
Lista ofiar zbrodni katyńskiej z powiatu limanowskiego liczy prawie 30 nazwisk. Wśród osób które zginęły są tacy którzy urodzili się na Ziemi Limanowskiej i tu dorastali ale są i takie osoby które są związane z Limanowszczyzną na pewnym etapie swego życia przez pracę zawodową i obowiązki zawodowe. Ofiary zbrodni katyńskiej z Limanowszczyzny były oficerami Wojska Polskiego, lekarzami, prawnikami, policjantami, nauczycielami, urzędnikami państwowymi.
Z Limanową związani są ostatni starosta limanowski II RP dr Stanisław Alojzy Nowak który spoczywa w Bykowni oraz podporucznik Jan Romuald Ptak który spoczywa w Katyniu. W Limanowej urodzili się podporucznik Kazimierz Mamak który spoczywa w Charkowie oraz podporucznik Włodzimierz Emil Kabarowski który spoczywa Katyniu. Z terenu dzisiejszej gminy Limanowa pochodzili major Franciszek Młynarczyk z Starej Wsi który zginął w Katyniu, starszy posterunkowy Policji Państwowej Stanisław Gawron z Starej Wsi który spoczywa w Miednoje, podporucznik Edward Marcin Stoch z Siekierczyny który zginął w Katyniu, podpułkownik Stefan Stolarz z Pisarzowej który zginął w Katyniu, starszy posterunkowy Policji Państwowej Józef Frączek z Pisarzowej który zginął w Twerze i spoczywa w Miednoje, porucznik Władysław Pociecha z Męciny który zginął w Katyniu, podporucznik Ferdynand Stanisław Piwowar z Męciny który spoczywa w Charkowie.
Na zakończenie spotkania dyrektor Jacenty Musiał poprosił o powstanie i uczczenie minutą ciszy wszystkich Polaków, którzy zostali zamordowani w Katyniu i w innych miejscach zbrodni. Podziękował wykładowcom za bardzo rzetelne przedstawienie historii oraz za tak liczny udział w spotkaniu młodzieży ze szkół z Nowego Rybia i Rupniowa.
(Źródło/fot.: GBP w Starej Wsi)
Zobacz również:
Komentarze (1)