Król Polski o szczególnym znaczeniu dla Limanowej

Na łamach portalu Limanowa.in staramy się przypomnieć sylwetki patronów limanowskich ulic - głównie tych, którzy byli związani z naszym regionem. Nazwiska znanych w Polsce zasłużonych ważnych postaci historycznych są powszechnie znane.

Jedna z najbardziej znanych limanowskich ulic w Limanowej nosi imię ostatniego króla Polski z dynastii Jagiellońskiej, Zygmunta Augusta. Spośród monarchów w Limanowej został wyróżniony w sposób szczególny. Limanowa prawa miejskie otrzymała 12 kwietnia 1565 roku, na sejmie w Piotrkowie Trybunalskim. Przywilej od króla Zygmunta Augusta na założenie miasta otrzymał Stanisław Jordan. Lokacje przeprowadzono na prawie magdeburskim. Wówczas używano nazwy Ilmanowa (taką nazwę w źródłach spotykamy po raz pierwszy pod datą 1498 w aktach sądu ziemskiego w Czchowie).

W akcie lokacyjnym król Zygmunt August napisał m.in. ”…szlachetnemu Stanisławowi Jordanowi z Zakliczyna (…) zgadzamy się i dopuszczamy, aby mógł na gruncie swoim dziedzicznym zwanym Wilmanow, w ziemi krakowskiej położonym, miasto o nazwie Ilmanowa umieścić, założyć i wznieść tak, aby trwało po wszystkie czasy. Aby zaś to miasto Ilmanowa lepiej było rządzone i łatwiej się rozwijało, udzielamy mu i nadajemy prawo niemieckie, które zwie się magdeburskim.”

Jak ustalili historycy badający dzieje Limanowej, Stanisław Jordan przeznaczył pod miasto część swej posiadłości, zwaną w dawnych dokumentach „Rzeki”, która była otoczona trzema potokami: starowiejskim, jabłonieckim i mordarskim. Władzę w miasteczku sprawował wójt, odpowiadający przed właścicielem Ilmanowej. Wójt posiadał także władzę sądowniczą.

Niestety oryginał Aktu lokacyjnego (na zdjęciu), jedna z najcenniejszych pamiątek miasta zaginął kilkanaście lat temu i do tej pory nie wiadomo gdzie się znajduje. W listopadzie 2011 roku w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej rozpoczęła się zlecona przez burmistrza inwentaryzacja zbiorów. Wcześniej Archiwum Państwowe prowadziło w nim kontrole, jednak kontrolerom nie udostępniono wszystkich pozycji. Prace komisji zostały szybko zawieszone ze względu na wielki bałagan w zbiorach. Zlecono ich uporządkowanie i przygotowanie do spisu. W grudniu stwierdzono brak najważniejszych i bezcennych dokumentów, m.in. aktu lokacyjnego miasta, wydanego przez króla Zygmunta Augusta w 1565 roku, przywileju dla miasta Limanowa na urządzenie 12 jarmarków rocznie, wydanego przez cesarza austriackiego w 1792 roku oraz dwóch pieczęci miasta z 1573 i 1575 roku.

Król Zygmunt August (ur. 1 sierpnia 1520, zm. 7 lipca 1572) był ostatnim królem Polski i wielkim księciem litewskim z dynastii Jagiellonów. Jego panowanie, które trwało od 1548 do 1572 roku, było określane jako okres "Złotego Wieku" Rzeczypospolitej.

Podczas swojej władzy Zygmunt August dążył do utrzymania jedności polsko-litewskiej unii, a także rozszerzenia terytoriów państwa poprzez dyplomatyczne umiejętności i korzystne małżeństwa dynastyczne. Jego najważniejsze małżeństwo z arcyksiężniczką austriacką Elżbietą Habsburżanką umocniło pozycję Polski w Europie.

Król Zygmunt August znany był jako hojny mecenas sztuki i nauki, wspierając artystów, humanistów oraz uczonych. W jego okresie rozwijała się kultura renesansowa, a wileńska Akademia i Uniwersytet Krakowski zdobywały międzynarodowy prestiż.

Zobacz również:

• Ks. Józef Joniec 
• Józef Marek
• Maksymilian Marszałkowicz
• Achacy Przyłęcki
• Stanisław Małachowski
• Leopold Węgrzynowicz
• Bp Piotr Longin Bednarczyk 
• Józef Bek 
• Tytus Czyżewski 
• Wilhelm Tabor 
• Władysław Dunarowski 
• Sebastian Flizak
• Ks. Kazimierz Łazarski 
• Franciszek Bujak
• Władysław Gębik
  
• Michał Dudek