Obraz Limanowszczyzny w spisie ludności sprzed stu lat
Do końca września trwa tegoroczna edycja spisu ludności i mieszkań. Zebrane dane statystyczne zostaną przeanalizowane przez GUS, by następnie posłużyć samorządom, administracji rządowej i biznesowi m.in. w podejmowaniu decyzji i opracowaniu strategii działania. Jaki obraz miasta Limanowa i powiatu limanowskiego wyłania się z pierwszego spisu, który został przeprowadzony dokładnie 100 lat temu?
Od 1 kwietnia w całej Polsce trwa Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań. Obowiązkiem przekazania danych w formie tzw. samospisu jest objęty każdy mieszkaniec kraju pod groźbą kary grzywny, która może zostać nałożona w przypadku odmowy wzięcia udziału.
W spisach powszechnych ludności i mieszkań, realizowanych co 10 lat, zbierane są informacje o miejscu zamieszkania, wieku danej osoby czy jej statusie na rynku pracy. Są to jedne z najważniejszych danych dla Głównego Urzędu Statystycznego, którymi później posługują się samorządy i administracja rządowa, a także prywatni inwestorzy i przedsiębiorcy, przygotowując na ich podstawie strategiczne plany rozwojowe i podejmując ważne decyzje.
Tegoroczna edycja spisu kończy się 30 września. Choć w dobie cyfryzacji, a częściowo także z powodu pandemii koronawirusa, zmieniły się narzędzia pozyskiwania i gromadzenia informacji, sam spis ludności nie jest niczym nowym i odbywa się cyklicznie od wielu lat. Dziś poprzednie edycje dają nam możliwość poznania ludności Limanowszczyzy sprzed lat.
Zobacz również:Lokalny historyk i regionalista Karol Wojtas odszukał i opracował dane dotyczące Limanowej i powiatu limanowskiego, zebrane podczas pierwszego spisu ludności, zrealizowanego dokładnie sto lat temu, w 1921 roku.
W Limanowej 30 września 1921 roku żyło 2143 mieszkańców, w tym 985 mężczyzn i 1158 kobiet. Na terenie miasta znajdowało się 260 budynków mieszkalnych oraz 3 inne, w których mogły mieszkać osoby (mogły to być hotele lub zajazdy, a także plebania). Na 2143 mieszkańców 1233 było wyznania rzymsko-katolickiego, 5 osób było wyznania greko-katolickiego, zaś 905 było wyznania mojżeszowego.
Na 2143 osoby mieszkające w Limanowej tylko 1152 osoby umiały czytać zaś 553 osoby nie umiały a 38 osób nie odpowiedziało na pytanie o umiejętność czytania. W Limanowej według tego spisu 73 osoby posiadało wykształcenie średnie, 13 osób posiadało wykształcenie zawodowe średnie a 25 osób posiadało wykształcenie wyższe, w tym 20 mężczyzn i 5 kobiet (wśród nich były Klementyna i Wiktoria Zubrzyckie, które ukończyły farmację na Uniwersytecie Jagiellońskim).
W Limanowej mieszkało 74 dzieci, które były sierotami - w tym 4 dzieci nie miało obojga rodziców, a reszta miała tylko jednego rodzica (45 dzieci nie miało ojca, a 21 dzieci nie miało matki).
Jak zauważa Karol Wojtas, w przypadku struktury narodowościowej ujętej w danych spisu to zachodzi ciekawa sytuacja, ponieważ większość mieszkańców Limanowej, czyli 2141 podało swoją narodowość jako polską. Uczynili też tak wszyscy Żydzi, natomiast 2 osoby podały narodowość rusińską, czyli ukraińską.
- Tu rodzi się pytanie, czy wszyscy Żydzi w Limanowej co do pytania o narodowość podawali ją zgodnie z tym co czuli? Czy rzeczywiście wszyscy Żydzi chcieli ją podać jako polską, czy też rachmistrzowie nie wytłumaczyli im tego dokładnie? Pytanie jest zasadne, bo w sąsiednich gminach wkoło miasta jest inaczej. W gminie Sowliny, na której terenie była rafineria i gdzie mieszkali jej pracownicy, którzy przybyli tu po jej powstaniu z różnych zakątków monarchii habsburskiej deklarowali w większości narodowość polską, ale też po kilka lub kilkanaście osób narodowość niemiecką, żydowską i czeską, a także rusińską, czyli ukraińską – mówi Karol Wojtas. - W ogóle analizując dane w rubrykach narodowość we wszystkich gminach powiatu limanowskiego w większości wynika, że osoby wyznania mojżeszowego podawały narodowość polską i tylko w niektórych wsiach takich jak np. Skrzydlna pojawiają się wyjątki, gdzie część osób deklarowało narodowość żydowską – zaznacza.
Jeśli chodzi o powiat limanowski to 30 września 1921 roku miał on powierzchnię 952 kilometrów kwadratowych i mieszkało w nim 78 126 mieszkańców, w tym 37 028 mężczyzn i 41 098 kobiet. W powiecie było 91 jednostek samorządowych, w tym tylko 1 miasto, pozostałe 90 jednostek to gminy wiejskie. Na terenie całej Limanowszczyzny było 13 300 budynków mieszkalnych.
Na 78 126 mieszkańców powiatu limanowskiego, 75 350 było wyznania rzymsko-katolickiego, 18 osób było wyznania greko-katolickiego, 2710 osób było wyznania mojżeszowego, a 48 osób było wyznania protestanckiego lub innego. W powiecie limanowskim 48 284 osoby umiały czytać, 29 130 osób tego nie potrafiło, a 712 osób nie odpowiedziało na to pytanie. Spośród wszystkich mieszkańców ówczesnej Limanowszczyzny, 453 osoby posiadały wykształcenie średnie, 124 osoby posiadały wykształcenie średnie zawodowe, zaś 124 miało wykształcenie wyższe, w tym 111 mężczyzn i 13 kobiet.
(Fotografia Limanowej z pierwszej połowy lat 30. ub. wieku - widok od strony północnej. Fot.: NAC - Ilustrowany Kurier Codzienny)
Może Cię zaciekawić
Skoda zmiażdżyła przystanek - zobacz nagranie
Do zdarzenia doszło w niedzielę 7 kwietnia w Mordarce w gminie Limanowa. Za kierownicą Skody siedział 19-latek, który według ustaleń policji ni...
Czytaj więcej"Kino dla Pań": specjalny seans filmu o Amy Winehouse
Film przedstawi pełną pasji i dramatyzmu historię Amy Winehouse, od jej początków w tętniącym życiem londyńskim Camden, aż po szczyty świat...
Czytaj więcejDni skupienia dla liderów na Śnieżnicy
Wśród malowniczych krajobrazów uczestnicy mieli okazję do duchowego wzrostu i rozwoju przywódczych kompetencji. Tematem przewodnim spotkania był...
Czytaj więcejŚmieciowe jedzenie może w młodości uszkadzać mózg
Naukowcy z University of Southern California (USA) przestrzegają przed jedzeniem słabej jakości, obfitującego w cukier i tłuszcz jedzenia w okres...
Czytaj więcejSport
Puchar Polski: Limanovia przegrała z trzecioligowcem. Piękna atmosfera wróciła na trybuny.
Dzisiaj Limanovia mogła liczyć na „dwunastego zawodnika” w postaci kibiców. Otóż na dzisiejszy mecz zmobilizowali się sympatycy limanowskieg...
Czytaj więcejPodium wśród młodzików
- W zawodach brali udział zawodnicy UKS Płomień Limanowa, a zarazem uczniowie ZSP nr 4 w Limanowej Lea Ewert (przed tygodniem była na podium w mł...
Czytaj więcejKadra Małopolski postawiła na Filipa Kitę
- W rundzie jesiennej wybrańcy Mateusza Ząbczyka i Krystiana Żakowicza okazali się niepokonani i z dorobkiem 7 punktów, za zwycięstwa 5:2 zarów...
Czytaj więcejDwa brązowe medale Mistrzostw Polski
W biegu klasycznym po pięknej walce w bardzo ciężkich warunkach atmosferycznych brąz wywalczył Szymon Stypuła, a w biegu sztafetowym o brąz pos...
Czytaj więcejPozostałe
O limanowskich bohaterach z Monte Cassino
Uroczyste otwarcie wystawy odbędzie się w najbliższy czwartek (25 kwietnia) o godzinie 17:00 w Miejskiej Galerii Sztuki. Wystawa została przygo...
Czytaj więcejWzruszający wykład o rodzinie Ulmów
Prelegentem był Krzysztof Biernat - historyk, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, nauczyciel i wolontariusz w Międzynarodowym Centrum Edukacji ...
Czytaj więcejHeroizm błogosławionej rodziny - wykład
Wydarzenie odbędzie się jutro (17 kwietnia) o godzinie 16:30 w budynku Gminnej Biblioteki Publicznej w Starej Wsi. Wykład Krzysztofa Biernat...
Czytaj więcejHistoryczny proces o polityczne zabójstwo 38-latka z Limanowszczyzny
Proces za zbrodnię sprzed lat Okoliczności śmierci pochodzącego z Limanowszczyzny Czesława Kukuczki po raz pierwszy zostały opisane w publikacj...
Czytaj więcej
Komentarze (9)
Za komuny uczono , że są półsieroty bez jednego rodzica i całkowite sieroty bez obojga rodziców . :)
Tu chyba Karol Wojtas sam sobie zaprzeczył. Bo sam mówi, że zachodzi pytanie, czy rachmistrzowie nie wytłumaczyli tego dokładnie, po czym dodaje, że w Sowlinach podawali żydowską. Niby tam już tłumaczyli dokładnie? Przecież Żyd z Czech mógł podawać narodowość czeską. Nie było w Limanowej synagogi, znaczy, że ci Żydzi byli spolonizowani, byli neofitami.
Słuchajcie My ludzie musimy trzymać się razem bez względu na nasze pochodzenie - choć zaiste mamy TYLKO JEDNO POCHODZENIE, to jest DNA naszego stwórcy.
Jest człowiek , jest MOC.
Jest Gad jest ogromne wyzwanie dla LUDZKOSCI.
Gady nas NIE LUBIĄ I NAPUSZCZAJĄ JEDNYCH NA DROGICH.
Ot cala prawda, a te spisy to kojarzą mi się z obozami zagłady i spisywaniem ludzi jak bydło.