Limanowskie “czarne złoto”

W Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej już na początku kwietnia tego roku rozpoczęły się prace nad przedsięwzięciem: “Rafineria ropy naftowej w Sowlinach – gorączka czarnego złota”. Jego głównym celem jest stworzenie stałej ekspozycji poświęconej rafinerii w Sowlinach, której początki sięgają 1907 roku, kiedy to francuska firma "Światło i Siła" podjęła się jej realizacji.

Celem przedsięwzięcia jest umocnienie pamięci o istnieniu tego wyjątkowego dla Galicji, a później Małopolski, zakładu przetwórstwa ropy naftowej. Ekspozycja będzie przybliżać historię rafinerii, począwszy od przyczyn jej powstania, związków Marsów z Ignacym Łukasiewiczem, z Borysławiem, samego  jej założenia, budowy i funkcjonowania w czasach galicyjskich, I wojny światowej, dwudziestolecia międzywojennego, aż do jej zamknięcia w 1934 roku. 

Wystawa przybliży też dzieje późniejszych zakładów, zlokalizowanych w tym miejscu: bednarni Juliusza Fischera, niemieckich zakładów paliwowych, powojennej rafinerii aż do czasów CPN i Orlen Budonaft. Poruszona zostanie zarówno historia przemysłu, ale także sprawy socjalno-bytowe jej mieszkańców: dyrektorów, inżynierów, pracowników mieszkających w specjalnie zaprojektowanych i nowoczesnych jak na owe czasu willach i kamienicach pracowniczych. Nie zabraknie miejsca poświęconego rozwojowi kulturalnemu - to pierwsze kino nieme „Marzenie”, kasyno oraz Orkiestra „Echo Podhala” - oraz życiu duchowemu: relacjami z parafiami limanowską i łososińską, funkcjonowaniu wybudowanej kaplicy przyrafineryjnej w Sowlinach. 

Aranżacja wystawy będzie odsyłać odbiorców do świata wnętrza fabryki i sali z kina niemego. Opracowanie tekstowo-graficzne zostanie przedstawione na planszach wystawienniczych, ilustrowanych udostępnionymi i zreprodukowanymi fotografiami. Ponadto będą na niej eksponowane księgi, dokumenty i inne zabytki historyczne pozostałe po rafinerii i związanej z nią działalności przekazane przez darczyńców do muzeum lub zdeponowane od Stowarzyszenia Kulturalno Historycznego im. Klementyny Zubrzyckiej - Bączkowskiej. 

iPhone czy Samsung? Który smartfon wybrać? Samochód osobowy zawisł na skarpie

Muzeum zakupi nawet zabytkową camerę Pathe Baby z lat 20. XX w. - taką samą, jak była w rafineryjnym kinie „Marzenie”. Niektóre zbiory muzealne - przedwojenny patefon, koła z wozu inż. Józefa Floriana, skrzydło z bramy wjazdowej do jednej z willi -  przeznaczone do ekspozycji, zostaną poddane zabiegom konserwatorskim. Dostępne wydruki wielkoformatowe ukażą rafinerię z lotu ptaka, jej plany sytuacyjne, widok na wille na bazie czego powstanie instalacja 3D. 

Ekspozycja będzie wykorzystywać nowoczesne rozwiązania interaktywne w postaci infokiosku połączonymi z ekranem zawierającym przygotowany do wystawy animowany film dokumentalny o rafinerii oraz zgromadzone fotografie. Będzie także można obejrzeć rodzinne filmy nieme kręcone przez inż. Józefa Chrapkiewicza w warunkach odtwarzających kino nieme ze specjalnego projektora. Naukowe opisanie wystawy zostanie opublikowane w postaci katalogu. 

Projektowi towarzyszą także działania edukacyjne ukierunkowane na młodzież szkolną. W ramach tych działań został już przeprowadzony spacer historyczny dla uczniów Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących, przygotowujących również fotografie 3D, które będą zamieszone w infokiosku. Młodzież stworzy również film promujący wystawę do wyświetlenia na YouTube. We współpracy z limanowską filią Wojewódzkiej Bibliotece Pedagogicznej w Nowym Sączu zostaną przeprowadzone warsztaty dla nauczycieli z grą “Oil City” wydaną przez Małopolski Instytut Kultury, a następnie odbędą się w szkołach warsztaty gry w tę grę, przeznaczone dla młodzieży. 

Narracja wystawy powstaje w oparciu o zgromadzone i udostępnione materiały historyczne oraz o szeroką współpracę społeczną z mieszkańcami miasta, w tym z krewnymi byłych pracowników limanowskiej rafinerii. Muzeum korzysta ze zbiorów brytyjskiego The National Archives w Londynie, Archiwum Narodowego w Krakowie, Archiwum Państwowego w Katowicach, Archiwum Państwowego w Rzeszowie Oddział w Sanoku, Archiwum Akt Nowych oraz Narodowego Archiwum Cyfrowego. Patronat honorowy i współpracę merytoryczną zapewnia tej wystawie Muzeum Przemysłu Naftowego w Bóbrce. 

Nad tworzeniem wystawy pracuje zespół muzealny składający się z Magdaleny Urbaniec, Lidii Marek-Jurkowskiej, Doroty Gawlik, Bartłomieja Studniarka oraz Zbigniewa Sułkowskiego. W pracy wykorzystywane są materiały archiwalne zgromadzone w wielu miejscach, w tym w The National Archives w Londynie czy Archiwum Narodowym w Krakowie. Wsparcie merytoryczne i patronat nad projektem zapewnia Muzeum Przemysłu Naftowego w Bóbrce.

Wśród licznych osób współpracujących przy tworzeniu wystawy oraz udostępniających swoje opracowania należy wymienić m.in. Stanisława Ociepkę - redaktora „Echa Limanowskiego”, Zbigniewa Sułkowskiego, Leszka Mordarskiego, Marka Pankiewicza, Annę Stożek, Stanisława Króla, dr. Tomasza Jacka Lisa i Karola Wojtasa. Współorganizatorem jest także miasto Limanowa, które przekazało skrzydło z bramy wjazdowej do willi nr 4 przy ul. Willowej, a pracownicy CUMO będą wykonywać prace związane z przygotowaniem technicznym i aranżacyjnym pomieszczeń do planowanej ekspozycji. Współpracę zaoferował także limanowski oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego, którego członkowie angażują się w konsultacje merytoryczne. 

Otwarcie nowej ekspozycji będzie miało miejsce 30 listopada. Uświetnią je wykłady pracowników akademickich Uniwersytetu Jagiellońskiego - prof. dr. hab. Tomasza Kargola oraz dr. Tomasza Jacka Lisa. 

Projekt muzealny pt. "Rafineria ropy naftowej w Sowlinach – gorączka czarnego złota" ma kosztować około 101 tys. zł, zdobył dofinansowanie z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kwocie 50 tys.zł. Dodatkowe wsparcie finansowe, także w wysokości 50 tys. zł, zostało udzielone przez firmę Orlen Budonaft, która w tym roku świętuje swoje 50-lecie.