Umowa koalicyjna. Co obiecują koalicjanci?

W Senacie odbyło się parafowanie umowy koalicyjnej z udziałem lidera Platformy Obywatelskiej Donalda Tuska, przewodniczącego Polski 2050 Szymona Hołowni, prezesa Polskiego Stronnictwa Ludowego Władysława Kosiniaka-Kamysza oraz współprzewodniczących Nowej Lewicy: Włodzimierza Czarzastego i Roberta Biedronia. Liczący 13 stron i 24 punkty ustaleń programowych dokument został przekazany mediom.

W treści umowy znalazły się m.in. punkty dotyczące:

1. "Zlikwidowane zostanie Centralne Biuro Antykorupcyjne, a jego zasoby i kompetencje przekazane do innych służb, m.in. do pionu zwalczania przestępstw korupcyjnych w Centralnym Biurze Śledczym Policji" - czytamy w umowie koalicyjnej.

"Podporządkowanie Policji i służb specjalnych rządzącej opcji przez osiem ostatnich lat doprowadziło do ich skrajnego upolitycznienia, wielokrotnego wykorzystania do walki politycznej i ograniczania praw obywatelskich" - czytamy w umowie koalicyjnej.

Aresztowany został 48-latek, który wytwarzał narkotyki Małopolskie: trzecia grupa psów saperów jedzie na Ukrainę

Jak dodano, Koalicja ograniczy liczbę służb posiadających ustawowe uprawnienia do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych oraz wprowadzi skuteczny mechanizm kontroli wykonywania tych czynności przez służby.

"Zlikwidowane zostanie Centralne Biuro Antykorupcyjne, a jego zasoby i kompetencje przekazane do innych służb, m.in. do pionu zwalczania przestępstw korupcyjnych w Centralnym Biurze Śledczym Policji. Dzięki temu wzmocniona będzie walka z korupcją, całkowicie porzucona przez poprzednią władzę" - wskazano.

W umowie podkreślono, że obywatele będą mieli prawo do informacji o zainteresowaniu nimi ze strony służb, w szczególności informacji o prowadzonej wobec nich kontroli operacyjnej.

2. "Przywrócimy porządek prawny, zachwiany przez działania poprzedników. Sądy będą wolne od nacisków politycznych, prokuratura będzie niezależna i apolityczna" - zawiera parafowany przez koalicjantów dokument.

"Zapewnimy legalność funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości i sądownictwa konstytucyjnego. Dołożymy wszelkich starań, aby przywrócić konstytucyjny i apolityczny kształt Krajowej Rady Sądownictwa i Sądu Najwyższego. Sądy muszą być blisko obywateli i mają im służyć. Skrócimy czas i obniżymy koszty postępowań sądowych. Konieczne jest także odciążenie sądów od spraw, które mogą być rozstrzygane w trybie administracyjnym" - zapowiedziano w tej umowie.

Jednocześnie zapowiedziano przywrócenie bezstronności i autorytetu "innych organów państwa zmienionych w ostatnich latach w partyjne przybudówki". "Odbudujemy służbę cywilną oraz przeprowadzimy reformę procesu legislacyjnego, otwierając go na szerokie konsultacje społeczne" - zadeklarowali sygnatariusze umowy.

Jednocześnie zapewniono, że "bezpieczeństwo Polek i Polaków jest dla Stron Koalicji zadaniem priorytetowym". "W obliczu bezprecedensowego zagrożenia dla naszego bezpieczeństwa spowodowanego rosyjską agresją na Ukrainę, będziemy umacniać pozycję Polski na arenie międzynarodowej. Będziemy konsekwentnie stać na straży polskich interesów, prowadząc jasną i obliczalną politykę zagraniczną, czytelną dla przyjaciół i odstraszającą dla wrogów naszego państwa" - napisano.

"Polskie bezpieczeństwo oprzemy na trzech filarach: odbudowie wspólnoty narodowej, umocnieniu pozycji w Unii Europejskiej i Sojuszu Północnoatlantyckim oraz wzmocnionej armii sprawnie dowodzonej i wyposażonej w nowoczesny sprzęt. Polska dyplomacja wymaga profesjonalizacji i odpolitycznienia. W trosce o bezpieczeństwo obywatelek i obywateli będziemy także dążyć do odbudowy obrony cywilnej" - stanowi umowa.

Jednocześnie zapewniono, że powstająca koalicja "chce zdecydowanej poprawy jakości i dostępności systemu ochrony zdrowia". "Podniesiemy nakłady na ochronę zdrowia. Zniesiemy limity na leczenie przez NFZ. Wprowadzimy mechanizmy oddłużania szpitali i urealnimy wycenę świadczeń zdrowotnych. Zapewnimy powszechną i dostępną pomoc psychologiczną i psychiatryczną finansowaną przez państwo. Zwiększymy rolę placówek Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Rozszerzymy uprawnienia przedstawicieli innych zawodów medycznych i niemedycznych, by usprawnić funkcjonowanie systemu. Dołożymy wszelkich starań, aby skrócić kolejki do specjalistów" - wyliczono w umowie.

W umowie potwierdzono "pilną potrzebę podwyżek dla nauczycieli, pracowników służby publicznej, w tym administracji, sądów i prokuratury". "Stosowne akty prawne zapewniające podwyżki zostaną przedłożone w ciągu pierwszych stu dni rządów" - zapowiedziano.

Zapowiedziano też zwiększenie wydatków budżetowych w odniesieniu do systemu edukacji. "Zadbamy o zdrowe wyżywienie dzieci w szkołach. 'Odchudzimy' i zmienimy podstawę programową, tak aby szkoły uczyły kompetencji przyszłości, związanych z rozwojem nowych technologii, zdolności syntetycznego myślenia i współpracy w grupie, a dzieci po podstawówce płynnie posługiwały się językiem angielskim" - zapowiedziała koalicja.

3. "Przyspieszymy zieloną transformację energetyczną poprzez stworzenie stabilnego prawa oraz budowę systemów wspomagania finansowego i technologicznego. Przeznaczymy całość wpływów z ETS na inwestycje w transformację energetyczną" wyszczególniono w treści.

Umowa w zakresie przeciwdziałaniom zmianom klimatycznym przewiduje przyspieszenie zielonej transformacji energetycznej poprzez tworzenie stabilnego prawa wspomagającego "sprawiedliwą transformację energetyczną" przez budowę systemów wspomagania finansowego i technologicznego.

"Strony Koalicji podejmą wspólnie działania, by zwiększyć udział odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej. Będzie to możliwe m.in. dzięki uwolnieniu potencjału lądowej energetyki wiatrowej, fotowoltaiki, biogazowni, rozwojowi konkurencji i zaangażowaniu sektora prywatnego i samorządowego. Jednocześnie opracujemy założenia dla spójnego programu rozwoju energetyki jądrowej oraz precyzyjnie określimy sposób jego finansowania. Naszym celem jest również modernizacja i rozbudowa sieci przesyłowych i dystrybucyjnych" - czytamy w umowie.

Aby zapewnić źródła finansowania, koalicjanci zobowiązują się do doprowadzenia do odblokowania środków z Krajowego Planu Odbudowy oraz przeznaczenia całości wpływów z systemu handlu emisjami ETS na inwestycje w transformację energetyczną.

"Zapewnimy niskie ceny energii gospodarstwom domowym i firmom w oparciu o mechanizmy zdrowej konkurencji oraz jasne zasady działania rynku. Jednym z fundamentów rynku będzie energetyka prosumencka, zapewniająca milionom obywateli możliwość uczestnictwa w procesie wytwarzania energii. Potwierdzamy wolę dialogu i respektowania ustaleń zawartych ze stroną społeczną. Zadbamy o sprawiedliwą transformację, uwzględniającą bezpieczeństwo pracowników sektora energetycznego. Istotnym elementem transformacji będzie walka z ubóstwem energetycznym" - przewiduje umowa.

Strony koalicji zobowiązują się też do zdecydowanych działań na rzecz poprawy poziomu ochrony polskich lasów, rzek i powietrza. "20 proc. najcenniejszych obszarów leśnych zostanie wyłączone z wycinki, eksport nieprzetworzonego drewna zostanie ograniczony, a drewno będzie służyć przede wszystkim polskim przedsiębiorcom" - zapewniają.

Umowa przewiduje też wprowadzenie zakazu spalania drewna w energetyce zawodowej, ustanowienie społecznego nadzoru nad lasami, wdrożenie programu odnowy bagien i torfowisk oraz zwiększenie powierzchni parków narodowych w porozumieniu z lokalnymi społecznościami.

"Wdrożymy stały monitoring czystości rzek oraz będziemy dążyć do ich renaturyzacji. Zlikwidujemy nielegalne składowiska toksycznych odpadów. Będziemy walczyć ze smogiem m.in. poprzez przyspieszenie procesu wymiany źródeł ciepła oraz termomodernizacji. Wprowadzimy niezbędne zmiany w programie Czyste Powietrze" - deklarują w umowie.

4. "Powrót do przewidywalności systemu podatkowego, przywrócenie transparentności finansów publicznych, kryteria naboru na stanowiska w spółkach Skarbu Państwa, stabilizacja sytuacji na rynkach rolnych - takie zapisy znalazły się w opublikowanej w piątek umowie koalicyjnej.

W umowie parafowanej w piątek przez liderów PO, PSL, Polski 2050 i Nowej Lewicy zapisano, że koalicja zamierza jak najszybciej doprowadzić do powrotu przewidywalności w systemie podatkowym, poprzez ustabilizowanie prawa i przywrócenie dialogu z organizacjami reprezentującymi pracodawców i związkami zawodowymi, a także poprzez wprowadzenie zasady minimum 6-miesięcznego vacatio legis dla zmian w prawie podatkowym.

Strony umowy zgodnie zadeklarowały gotowość do zmniejszenia obciążeń podatkowych nakładanych na pracujących, zapowiedziano też dofinansowanie Państwowej Inspekcji Pracy.

W umowie znalazł się zapis o podjęciu działań "na rzecz przywrócenia transparentności finansów Państwa" oraz "zapewnienia nad nimi demokratycznej kontroli". Strony mają dążyć do poprawy stanu finansów publicznych. Przeprowadzimy ma zostać przegląd powołanych przez poprzedników instytucji, m.in. pod kątem ich przydatności i kosztów funkcjonowania.

Umowa zawiera też zapis o przywróceniu korzystnych warunków do rozwoju działalności gospodarczej, np. poprzez odejście "od opresyjnego systemu podatkowo–składkowego m.in. poprzez wprowadzenie korzystnych i czytelnych zasad naliczania składki zdrowotnej". Zapowiedziano, że chorobowe pracownika od pierwszego dnia będzie płacone przez ZUS, oraz wprowadzenie kasowej metody rozliczania podatku PIT przed przedsiębiorców.

Jako jeden z priorytetów wymieniono "odpolitycznienie Spółek Skarbu Państwa" poprzez wprowadzenie czytelnych kryteriów naboru na stanowiska zarządcze. Strony Koalicji mają "wspólnie działać na rzecz wdrażania najwyższych standardów ładu korporacyjnego w spółkach kontrolowanych przez Skarb Państwa".

Zapisane w umowie działania w obszarze rolnictwa to m.in. budowa infrastruktury logistycznej – takiej jak port zbożowy i nowe powierzchnie magazynowe. Strony koalicji zadeklarowały dążenie do stabilizacji sytuacji na rynkach rolnych, zwiększenia opłacalności produkcji poprzez rozwój potencjału eksportowego i unormowanie relacji z krajami trzecimi, działania na rzecz poprawy dobrostanu zwierząt. Zadeklarowano też wsparcie dla wykorzystania potencjału rolnictwa i obszarów wiejskich do produkcji energii. Wprowadzony ma zostać maksymalnie 30-dniowy termin płatności przez markety i przedsiębiorstwa skupowe dla wytwórców żywności, powstać ma fundusz stabilizacyjny w celu ograniczenia strat wynikających z nieuczciwych praktyk pośredników.

5. "Naprawa mediów publicznych, rozdział Kościoła od państwa, przywrócenie autonomii uczelni oraz odpolitycznienie kultury i unormowanie statusu zawodowego artystów" - takie punkty zawiera opublikowana w piątek umowa koalicyjna.

W umowie koalicyjnej podkreślono, że nauka i szkolnictwo wyższe wymagają zmian. Jak wskazano, potrzebne jest "odpolitycznienie, przywrócenie autonomii uczelni oraz wyższy poziom finansowania".

"Zmienimy system punktacji za publikacje naukowe. Strony Koalicji zgodnie deklarują, że dla poprawy konkurencyjności polskiej gospodarki niezbędne będzie zdecydowane zwiększenie nakładów na badania i rozwój oraz stworzenie sprawnych kanałów wymiany wiedzy pomiędzy środowiskiem akademickim oraz przedsiębiorcami" - zapowiedziano.

Jak dodano, państwo będzie szczególną troską otaczać badania nad dziedzictwem historycznym i kulturowym.

"Kultura to zdaniem stron Koalicji kluczowy obszar funkcjonowania Państwa. Poprzednicy Koalicji doprowadzili do skrajnego upolitycznienia instytucji zajmujących się oceną i finansowaniem kultury, co często oznaczało wprowadzenie ukrytej cenzury. Sztuka musi być wolna!" - podkreślono w umowie.

Jak dodano, Koalicja będzie dążyć do odpolitycznienia kultury oraz unormowania statusu zawodowego artystów poprzez zapewnienie im zabezpieczenia socjalnego, świadczeń emerytalnych oraz dostępu do systemu opieki zdrowotnej.

W umowie liderzy koalicji zawarli także kwestie naprawy mediów publicznych. "Naprawimy i odpolitycznimy media publiczne. Stały się one w dużej mierze odpowiedzialne za rozłam w społeczeństwie, szerzenie kłamstw oraz celowo urządzane nagonki i kampanie nienawiści, prowadzące do rozbicia wspólnoty narodowej. Zobowiązujemy się podjąć wszystkie niezbędne kroki, by niezwłocznie przerwać ten proceder i wyciągnąć konsekwencje wobec siejących nienawiść za pieniądze publiczne" - zapisano.

Ponadto - jak czytamy w dokumencie - strony Koalicji zgodnie potwierdzają, że niezbędny jest rozdział Kościoła od Państwa, oparty na zasadach wzajemnej niezależności oraz bezstronności państwa w sprawach przekonań religijnych i światopoglądowych.

6. "Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2020 r. zostanie unieważniony; mowa nienawiści ze względu na orientację seksualną będzie ścigana z urzędu - wynika z opublikowanej w piątek umowy koalicyjnej KO, Polski 2050, PSL i Nowej Lewicy".

Umowa podzielona jest na trzy części. W części pierwszej zatytułowanej "Ustalenia programowe" w punkcie 6. - jako „kluczowy obszar” - określono wzmocnienie praw kobiet. Zapowiedziano unieważnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2020 roku.

22 października 2020 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że niekonstytucyjny jest przepis zezwalający na aborcję w przypadku ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu. Obowiązująca od 1993 r. Ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży - nazywana "kompromisem aborcyjnym" - zezwalała na dokonanie aborcji w trzech przypadkach. Jednym z nich było właśnie duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu, co uznał TK za niekonstytucyjne. Pozostałe przypadki to sytuacja, gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety lub gdy ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (gwałt, kazirodztwo).

W umowie koalicyjnej zapisano także wsparcie dla par planujących rodzicielstwo, poprzez finansowanie procedury in vitro oraz pełen dostęp do bezpłatnych badań prenatalnych, co ma być zapewnione przez państwo. Zadeklarowano realizację „nowoczesnych standardów” opieki okołoporodowej i dostęp do bezpłatnego znieczulenia.

„Szczególny nacisk” ma zostać położony na rozbudowę sieci żłobków. "W trosce o budowanie kapitału społecznego i wyrównywanie pozycji kobiet na rynku pracy, koniecznym jest zapewnienie dodatkowego wsparcia kobiet w powrocie do pracy po urlopie macierzyńskim" – wynika z dokumentu.

Zapowiedziana została likwidacja luki płacowej, eliminacja „innych barier”, stojących na drodze równego traktowania na rynku pracy i skuteczna egzekucja alimentów.

Punkt 7. określa, że „wszyscy jesteśmy równi, a orientacja seksualna i płeć nie może być powodem dyskryminacji”. Jako priorytet określona została walka z mową i czynami nienawiści, która zostanie potwierdzona poprzez nowelizację Kodeksu karnego. Mowa nienawiści, ze względu na orientację seksualną, ma być ścigana z urzędu.