Kolejna rocznica bez aktu lokacyjnego. Będzie nowy herb miasta?

Limanowa. W Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej odbyła się konferencja naukowa „Palimpsest Ziemi Limanowskiej. Historia – Kultura – Dziedzictwo”. Wydarzenie zorganizowano z okazji 460. rocznicy nadania Limanowej praw miejskich.

W piątek (11 kwietnia) w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej odbyła się konferencja naukowa zatytułowana „Palimpsest Ziemi Limanowskiej. Historia – Kultura – Dziedzictwo”. Wydarzenie zostało zorganizowane w związku z obchodami 460. rocznicy nadania Limanowej praw miejskich. Współorganizatorami byli Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej oraz Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

Konferencję otworzyły Magdalena Urbaniec, dyrektor limanowskiego muzeum oraz dr hab. Urszula Kicińska - prof. UKEN. Głos zabrała również burmistrz miasta Limanowa, Jolanta Juszkiewicz, przypominając, że decyzja o podniesieniu Ilmanowej do rangi miasta została wydana przez króla Zygmunta Augusta 12 kwietnia 1565 roku. W konferencji uczestniczyła również posłanka Urszula Nowogórska, która odniosła się do znaczenia organizacji wydarzeń naukowych upamiętniających rocznicę lokacji miasta.

Wydarzenie zostało podzielone na trzy panele tematyczne. W pierwszym z nich poruszono zagadnienia dotyczące średniowiecznego osadnictwa na terenie dzisiejszej Limanowszczyzny, w tym wyniki badań archeologicznych oraz relacje między parafiami i rodami szlacheckimi.

Transmisja sesji Rady Gminy Kandydaci na prezydenta wznawiają kampanię po żałobie narodowej

Drugi panel dotyczył zagadnień związanych z przemianami kulturowymi i społecznymi w regionie. Przedstawiono m.in. kwestie związane z architekturą kościelną, migracjami do Stanów Zjednoczonych oraz wpływem sztuki ludowej i malarstwa na rozwój kultury lokalnej.

Trzeci panel koncentrował się na XX wieku – w tym na okresie II wojny światowej i okupacji niemieckiej. Omówiono m.in. biografię Józefa Kowalczyka, radiotelegrafisty spod Monte Cassino, oraz przedstawiono referaty dotyczące sytuacji społecznej w regionie w okresie wojennym i powojennym.

W gronie prelegentów znaleźli się badacze z różnych ośrodków naukowych, m.in. prof. dr hab. Jacek Górski (Muzeum Archeologiczne w Krakowie), dr Dorota Żurek, dr Marek Liszka, dr Adrian Cieślik (Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów), prof. nadzw. dr hab. Józef Szymon Wroński oraz dr hab. Zenon Piech, który zaprezentował wyniki badań związanych z opracowaniem nowego herbu miasta Limanowa. Do tego tematu powrócimy w najbliższym czasie. 

Konferencja miała charakter otwarty i była okazją do zaprezentowania najnowszych wyników badań nad historią, kulturą i dziedzictwem Limanowej. Wystąpieniom towarzyszyły dyskusje, które potwierdziły zainteresowanie tematyką regionalną i potrzebę organizowania podobnych wydarzeń w przyszłości.

Przypomnijmy: 

Limanowa posiadała swójt akt lokacyjny na pergaminie z pieczęcią lakową i podpisem króla Zygmunta Augusta. Bezcenny dokument znajdował się w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej, wcześniej - do 1975 roku - dokument był przechowywany w Urzędzie Miejskim.

Brak najważniejszego eksponatu oraz innych archiwaliów stwierdzono w grudniu 2011 roku. Poza aktem lokacyjnym miasta, wydanym przez króla Zygmunta Augusta w 1565 roku, zaginął także przywilej dla miasta Limanowa na urządzenie 12 jarmarków rocznie, wydany przez cesarza austriackiego w 1792 roku oraz dwie pieczęcie miasta z 1573 i 1575 roku. Rada Miasta Limanowa wyznaczyła wtedy nagrodę w wysokości 10 tys. zł dla osoby, która przyczyni się do odnalezienia zaginionych dokumentów. W listopadzie 2013 r. Prokuratura Rejonowa w Nowym Sączu umorzyła śledztwo w tej sprawie, zarzut nadużycia władzy przez funkcjonariusza publicznego usłyszał były dyrektor muzeum, Jan W., który przyznał się winy. Dokumenty do dnia dzisiejszego nie zostały odnalezione.

W Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej znajduje się kopia dokumentu, pochodząca z XVI wieku, sporządzona na papierze czerpanym oraz fotografie oryginalnego dokumentu. Miasto posiada polskie tłumaczenie łacińskiego tekstu aktu nadania praw miejskich Limanowej z 1565 r.

Warto wiedzieć:

Na Sejmie w Piotrkowie król Zygmunt August zezwolił Stanisławowi Jordanowi na podniesienie dziedzicznej wsi Ilmanowa (nazwa pochodzi prawdopodobnie od niemieckiego osadnika Ilmana) do rangi miasta. Ustrój wewnętrzny miasta miał być zorganizowany przy zachowaniu prawa magdeburskiego – władzę w nim miał sprawować wójt wraz z radą. Im powierzona była również władza sądownicza. Przywilej ustanawiał również dwa doroczne jarmarki, wypadające na dni Św. Marii Magdaleny (22.VII) i Mikołaja (6.XII) oraz cotygodniowe targi w soboty. Nadto zwolniono nowo lokowane miasto na lat 30 od wszelkich opłat i podatków na rzecz skarbu koronnego i państwowego, co miało być zachętą do osadzania się tu przyszłych mieszczan.

Nazwa Ilmanowa (dopiero od XVII wieku używano nazwy Limanowa) po raz pierwszy wymieniona jest pod datą 1498 w aktach sądu ziemskiego w Czchowie, jako własność braci: Piotra i Stanisława Słupskich herbu „Drużyna”. Do rodu Słupskich należały także inne okoliczne miejscowości: Łososina Górna (1320) oraz Słopnice   Szlacheckie (1400). Słupscy   byli   też   fundatorami   pierwszego   kościoła limanowskiego. Na rozwój Ilmanowej miało także wpływ to, że miejscowość ta leżała na drugorzędnym, ale dość uczęszczanym szlaku handlowym wiodącym z Węgier do Krakowa.

Około   roku   1520   właścicielem   „klucza   limanowskiego”   został   stolnik   krakowski Achacy   Jordan   z   Zakliczyna   herbu   „Trąby”   (dlatego   właśnie w   herbie   miasta   znajduje   się   róg   myśliwski,   zwany   „trąbką”).

Na wzrost znaczenia miejscowości istotny   wpływ   miało   powstanie   kościoła   (1513 - pierwotnie   pod wezwaniem   świętego   Walentego,   a   potem   dodatkowo   także świętego Mikołaja). Z ówczesnego wyposażenia kościoła do naszych czasów zachowała się tylko gotycka chrzcielnica z 1527 roku.

Badacze dziejów Limanowej uważają, że Stanisław Jordan przeznaczył pod miasto część swej posiadłości, zwaną w dawnych dokumentach „Rzeki”, która była otoczona trzema potokami: starowiejskim, jabłonieckim i mordarskim. (...) Nazwa „Rzeki” znika ze źródeł historycznych po lokacji miasta, zaś reszta wsi nazywana jest Starą Ilmanową, co przeszło później w Starą Wieś. Siedziba właścicieli miasta, dawny dwór ilmanowski, a później starowiejski, znajdował się poza granicami miasta i stan taki utrzymał się do II wojny światowej.