Wraca do miejsc, gdzie cierpiał najbardziej
Moses Aftergut - w roku 1942 miał zaledwie 15 lat. W tamten sierpniowy dzień 71 lat temu patrzył na rzeź urządzoną przez hitlerowskich gestapowców 881 jego rodaków - Żydów mieszkających w Mszanie Dolnej i okolicznych wioskach. W poniedziałek po latach wrócił do Mszany.
Moses Aftergut urodził się w roku 1927 w Przemyślu - po dziś zakochany w mieście swojego dzieciństwa, pamięta nazwy ulic i jednym tchem wymienia te, po których maszerowali żołnierze na uroczystości 3 Maja.
W ubiegłym roku przypadała okrągła, 70-ta rocznica masowej zagłady Żydów z 19 sierpnia 1942 roku - sędziwy świadek tatmtych wydarzeń i jedyny, cudem ocalały skazaniec, dziś 86-letni już Moses Aftergut, bardzo chciał być w tamtej chwili w miejscu, gdzie najbardziej wycierpiał - nad zbiorową mogiłą w której spoczywają jego Rodzice i rodzeństwo. Los chciał inaczej i rok temu Mosesa Afterguta z przyczyn osobistych w tym czasie w Mszanie Dolnej nie było. Drogą pocztową otrzymał pełną dokumentację fotograficzną i relację z odsłonięcia pamiątkowej tablicy poświęconej pamięci 881 jego rodaków rozstrzelanych w tamten sierpniowy dzień roku 1942.
W ten poniedziałek Moses Aftergut wraz z towarzyszącym mu Piotrem Krupińskim - mszaniakiem, dziś mieszkającycm w Krakowie, także świadkiem tamtych wydarzeń sprzed 70 lat, znów kolejny już raz przyjechał z Nowego Jorku do Mszany Dolnej. Na Pańskim pojawił się na pół godziny przed umówioną porą - nie chciał, by jego łzy widzieli inni. Wybrukowaną w roku ubiegłym alejką podążył w samotności na miejsce, gdzie spoczywają jego matka i ojciec i młodsze rodzeństwo - wszyscy najbliźsi. Tej samotnej modlitwie w zadumie nikt nie towarzyszył. Później jeszcze raz wspólnie z towarzyszącymi osobami udał się pod granitowy grobowiec - z zadumą patrzył na potężne drzewa wyrosłe na mogile i powiedział do stojących przy nim: '...... patrzcie na te drzewa - ich gałęzie i wielkie konary splotły się ze sobą niczym dziesiątki dłoni, tworząc nad miejscem zbrodni swoisty dach. To po to, żeby tu nie świeciło słońce ....'
Moses Aftergut znalazł również czas, by spotkać się ze Stanisławem Rząsą - nauczycielem i emerytowanym dyrektorem szkoły w Dobrej. Pan Stanisław bada i opisuje losy dobrzańskich Żydów. Korzysta z archiwalnych zapisków w ocalałych szkolnych Dziennikach z tamtych lat. Na to spotkanie, jak się zwierzył, czekał od kilku lat. Przy kawie dopytywał przez prawie dwie godziny o tamten tragiczny okres, a Moses Aftergut cierpliwie odpowiadał i uzupełniał wiedzę kustosza pamięci tego dramatycznego czasu wojny. Do stolika w Starej Winiarni, której gospodarze użyczyli gościnności, dosiadł się też Henryk Zdanowski - jeden z ostatnich żyjących świadków wspólnego życia w Mszanie Dolnej, Polaków i Żydów.
Pan Henryk podczas zeszłorocznej uroczystości odsłonił pamiątkowy głaz i mosiężną tablicę poświęconą ofiarom niemieckiej zbrodni. W czasie długiej pogawędki obaj sędziwi panowie wspominali wspólnych znajomych z wojennych czasów. To właśnie do jednej z mszańskich żydowskich rodzin przyjechali z dalekiego Przemyśla Państwo Aftergutowie z dziećmi, by tu spędzić letnią kanikułę. Czas pokazał, że były to tragiczne wakacje - wszyscy, oprócz 15-letniego wtedy Mosesa, zostali 19 sierpnia 1942 roku rozstrzelani. Na dziedzińcu XVI wiecznego kasztelu Moses Aftergut i Henryk Zdanowski stanęli jeszcze do wspólnej fotografii, zaś na pożegnanie pan Henryk usłyszał serdeczne '...trzymaj się'. Moses Aftergut pojechał jeszcze do Krakowa - na grób swojego 11-letniego brata. Ten uniknął wtedy śmierci, bo nie przyjechał na wakacje do Mszany. Wybrał Kraków i tam go dopadła - zatrzymany przez gestapo i zmuszony do wykopania dla siebie grobu, został bestialsko rozstrzelany. We wtorek, 2 lipca Moses Aftergut wrócił do Nowego Jorku, a do Mszany Dolnej obiecał przyjechać znów za rok '... tu ładuję akumulatory, by dalej żyć', powiedział na pożegnanie.
(Źródło: UM Mszana Dolna)
Może Cię zaciekawić
Trzy kolizje na drogach powiatu
O godzinie 10:20 w Kasinie Wielkiej nieznany kierujący pojazdem marki Peugeot Partner na łuku drogi zjechał z jezdni, uderzył w bramę wjazdową, ...
Czytaj więcejNie żyje czterolatka, jej matka trafiła do szpitala
Informacje o rannych dwóch osobach funkcjonariusze otrzymali z centrum powiadomienia ratunkowego. Podał je członek rodziny, który zauważył ranne...
Czytaj więcejZderzenie dwóch pojazdów
Zdarzenie miało miejsce około godziny 15:30 w rejonie skrzyżowania drogi wojewódzkiej nr 965 z drogą gminną w miejscowości Młynne (tuż za mos...
Czytaj więcejJaki zegarek na Dzień Mamy wybrać?
Dlaczego zegarek jest świetnym prezentem na Dzień Matki? Zegarek to doskonały prezent na Dzień Matki, łączący w sobie głęboką symbolikę i ...
Czytaj więcejSport
Lider wypunktował Limanovię
LIMANOVIA LIMANOWA – TARGOWIANKA TARGOWISKO 1:5 (0:2) Bramka: Maria Krzysztofiak. Limanovia: Czopek - Malec, Ptaszek, Czajka, Bielsk...
Czytaj więcejOrkan Szczyrzyc oswaja się ze spadkiem. Emocjonująca końcówka z Kolejarzem.
W meczu z Kolejarzem Stróże gospodarze mieli sporo pecha, bo zasłużyli na punkty. W końcówce doprowadzili do wyrównania. Niestety w bardzo emoc...
Czytaj więcejZ Sokoła Słopnice do Kadry Małopolski
Wyróżniona została Małgorzata Niezabitowska trenująca w Sokole Słopnice. Szkoleniowcem młodzieżowej reprezentacji Małopolski jest Dawid Hejme...
Czytaj więcejHarnaś z awansem do klasy okręgowej, a Orkan Niedźwiedź z awansem do Klasy A
Harnaś Tymbark po wczorajszej wyjazdowej wygranej z 5:2 Laskovią i przy równoczesnym remisie Mordarki z Dobrzanką Dobra (0:0) na 4 kolejki przed k...
Czytaj więcejPozostałe
Wywieźli 17-latka w bagażniku do lasu. Grożono mu śmiercią i dotkliwie pobito
W minioną środę 15 maja br., w Limanowej czterech mężczyzn złapało 17-latka i siłą zmusiło go do wejścia do bagażnika samochodu....
Czytaj więcejPalowanie osuwiska zakończone, rusza kolejny etap prac
- Przez ostatni miesiąc wywierciliśmy i zabetonowaliśmy 96 zbrojonych pali, z których każdy ma długość 20 m. Na niespełna stumetrowym odcinku...
Czytaj więcejOstrzeżenie drugiego stopnia - burze z gradem
Przebieg zjawisk Prognozowane są burze, którym miejscami będą towarzyszyć bardzo silne opady deszczu. Przewiduje się opady do 35 mm, a lokalnie...
Czytaj więcejWyciek aluminium przyczyną pożaru. Jeden z pracowników ranny
Dzisiaj (19 maja) około godziny 20:30 służby ratunkowe otrzymały zgłoszenie o pożarze w hali produkcyjnej zakładu przy ulic...
Czytaj więcej
Komentarze (5)
a u nas dziadostwa dostatek
chyba kupie bilet na samolot............
Pewnie niedługo zostanie ogłoszone, że zbrodni na żydach dokonali żołnierze AK, czemu niestety nie udało się zapobiec niemieckim, rycerskim antyfaszystom w mundurach feldgrau.