78 lat temu Niemcy zlikwidowali żydowskie getto. Jednego dnia miasto straciło niemal połowę mieszkańców
Dokładnie 78 lat temu zlikwidowano getto w Limanowej. Jednego dnia miasto straciło niemal połowę swoich mieszkańców. W pobliskiej Starej Wsi odbyła się wstrząsająca egzekucja dzieci i starców. Do dziś ich kości leżą w zbiorowej mogile na zapomnianej polanie.
Getto w Limanowej utworzono 4 czerwca 1942 r. Zlokalizowano je na Kamieńcu, w północnej części miasta (od szkoły, pomiędzy ul. Sowlińską, tyłem Rynku i rzeką). Mieszkało tam 2000 osób, zarówno z samej Limanowej, jak i z okolicznych miejscowości.
Tylko w lipcu 1942 r. pod murem na Kilińskiego zginęło od 50 do 60 osób. Wielkim masowym grobem stał się limanowski kirkut. Egzekucje odbywały się coraz częściej, były coraz bardziej wymyślne. W 1941 r. dokonano masowej zbrodni w Starej Wsi. Zginęło wówczas 167 osób.
18 sierpnia przeprowadzono likwidację getta w Limanowej. Wszystkich Żydów zebrano na Rynku. Mieli zabrać 10 kg bagażu i oddać klucze od swoich domostw. Mówiono im, że getto przeniosą w inne miejsce. Około dwustu niezdolnych do pracy, starych i ułomnych wywieziono ciężarówkami do Starej Wsi. Tam ich rozstrzelano. Po drodze na miejsce rozstrzeliwań, Żydzi wyrzucali kosztowności, dolary i złoto. Na miejscu był już Hamann. Nad dołem wygłosił przemówienie o szkodliwości żydostwa, krwiopijstwie itd. Pierwszy, który zginął w egzekucji, a był nim rabin, miał powiedzieć Hamannowi: „Bądź przeklęty przez tysiące wieczności razem z Hitlerem i wszystkimi Niemcami”. Nie dokończył. Strzelili do niego jednocześnie Hamann i Johan, szef sądeckiego wiezienia. Resztę spotkał podobny los. Ciała przysypano wapnem.
Zobacz również:To miejsce po raz pierwszy upamiętnione zostało w 2018 roku. Byliśmy tam wówczas z kamerą:
Tych, którzy pozostali na Rynku wysłano piechotą do Sącza. Po drodze część z nich wymordowano. Dzieci miały jechać pociągiem, przy czym nikt ich już nie zobaczył – ich los jest nieznany. Na rynku wybrano jeszcze 160 potrzebnych do pracy w Vianowii, rafinerii w Sowlinach. Zostali oni rozstrzelani 13 listopada 1942 r.
***
Limanowianka Gitel Blasbang urodziła się w 1925 r. Dziś skończyłaby 95 lat. Córka Mendla i Racheli trafiła do limanowskiego getta, a następnie prawdopodobnie do Nowego Sącza. Tam podczas selekcji została wybrana do pracy. Zamordowano ją w wieku 18 lat w Treblince. Wojnę przeżyła jej siostra Berta.
Mindel Chana Steiner urodziła się w Limanowej ok. 1860 r. W czasie wojny jako staruszka trafiła do tamtejszego getta. Została prawdopodobnie zamordowana w Starej Wsi 18 sierpnia 1942 r. Wojnę przeżył jeden z jej synów, a jego potomkowie mieszkają w Izraelu.
Mojżesz Tencer urodził się w Limanowej w 1930 r. Kiedy wybuchła wojna chodził do szkoły i do chederu. Należał do pobożnego domu - syn Abrahama i Scheindli. Tenzerowie byli znaną rodziną kupiecką w naszej okolicy. W czasie okupacji niemieckiej trafił do limanowskiego getta. Został rozstrzelany jako 12-latek prawdopodobnie 18 sierpnia 1942 r. w Starej Wsi. Wojnę przeżył tylko jego brat Izrael, który wyjechał do Izraela.
Ester Blasbang była starszą siostrą Gitli. Urodziła się w 1913 r. W czasie wojny razem z całą rodziną trafiła do getta w Limanowej. Prawdopodobnie, tak jak siostra, trafiła do getta w Sączu, a następnie do obozu w Treblince. Tam zginęła w 1943 r. mając zaledwie 30 lat.
Jozef Steiner z Limanowej.
Rodzina Pikovitz z Limanowej.
Schulmanowie z Limanowej.
(Fot.: 1 - 4 Sądecki Sztetl, pozostałe - Yad Vashem. Na zdjęciu głównym pogrzeb 60 ofiar egzekucji w limanowskim getcie po murem przy dzisiejszej ul. Kilińskiego)
Może Cię zaciekawić
Dziś Romowie z Koszar w “Sprawie dla reportera”
Przypomnijmy, że zdjęcia do reportażu realizowane były w lutym. Telewizyjnej ekipie z Elżbietą Jaworowicz na czele towarzyszył Bogdan Trojanek ...
Czytaj więcejOdeszli w ostatnich dniach…
23 kwietnia 2024 r. śp. Ireneusz Wyrostek, 58 lat (Nowy Sącz) Msza święta żałobna została odprawiona w kaplicy cmentarnej Nowy S...
Czytaj więcejHulajnogi elektryczne w Limanowej - przepisy i obowiązki użytkowników
Na początku kwietnia jeden z operatorów udostępnił do wypożyczenia elektryczne hulajnogi na terenie miasta Limanowa. Coraz więcej osób korzysta...
Czytaj więcej35 lat służył parafii, od 2 tygodni był na emeryturze. Zmarł śp. Adam Lipiński
Z przykrością informujemy o śmierci pana Adama Lipińskiego, wieloletniego kościelnego naszej parafii. Jego duszę polecamy Bożemu miłosierdziu,...
Czytaj więcejSport
Sokół Słopnice z kolejnym zwycięstwem.
SOKÓŁ SŁOPNICE – GKS DRWINIA 1:0 (1:0) 1:0 Pach 25 (rzut wolny). W 55 minucie czerwoną kartkę otrzymał zawodnik gości (w konsekwenc...
Czytaj więcejLimanovia dostała lekcję od Glinika
Limanovia wiosną spisuje się poniżej oczekiwań. Osłabiony kadrowo zespół, do tego poważnie odmłodzony przegrał kolejne spotkanie. Do tego cz...
Czytaj więcejJutro finał Pucharu Polski. Będzie historyczny występ?
Nawet bardzo krótki występ wychowanka z naszego regionu, były historycznym wydarzeniem w tak prestiżowym meczu. Mecz pokaże Polsat i Polsat Sport...
Czytaj więcejZawodniczki z powiatu limanowskiego w Kadrze Małopolski
W kadrze U13 znalazł się m.in. Wiktoria Kocoń z Mam Talent Limanowa. A kadrze U-15 Małgorzata Niezabitowska z Sokoła Słopnice. ...
Czytaj więcejPozostałe
O limanowskich bohaterach z Monte Cassino
Uroczyste otwarcie wystawy odbędzie się w najbliższy czwartek (25 kwietnia) o godzinie 17:00 w Miejskiej Galerii Sztuki. Wystawa została przygo...
Czytaj więcejWzruszający wykład o rodzinie Ulmów
Prelegentem był Krzysztof Biernat - historyk, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, nauczyciel i wolontariusz w Międzynarodowym Centrum Edukacji ...
Czytaj więcejHeroizm błogosławionej rodziny - wykład
Wydarzenie odbędzie się jutro (17 kwietnia) o godzinie 16:30 w budynku Gminnej Biblioteki Publicznej w Starej Wsi. Wykład Krzysztofa Biernat...
Czytaj więcejHistoryczny proces o polityczne zabójstwo 38-latka z Limanowszczyzny
Proces za zbrodnię sprzed lat Okoliczności śmierci pochodzącego z Limanowszczyzny Czesława Kukuczki po raz pierwszy zostały opisane w publikacj...
Czytaj więcej
Komentarze (5)