14°   dziś 18°   jutro
Czwartek, 28 marca Aniela, Sykstus, Joanna, Antoni, Sonia

Dziś 143. rocznica urodzin Władysława Orkana

Opublikowano 27.11.2018 06:05:00 Zaktualizowano 27.11.2018 10:28:00 pan
0 4062

Dziś, 27 listopada, przypada 143. rocznica urodzin Władysława Orkana – jednego z najwybitniejszych pisarzy Młodej Polski, pochodzącego z Poręby Wielkiej „piewcy ziemi gorczańskiej”.

Władysław Orkan (właściwie Franciszek Smreczyński, poprzednie nazwisko Smaciarz, zmienione w 1898 r.) urodził się w 1875 roku w Porębie Wielkiej w dzisiejszej gminie Niedźwiedź na Limanowszczyźnie. Do historii literatury przeszedł jako jeden z najwybitniejszych pisarzy Młodej Polski i "piewca ziemi gorczańskiej".

Pochodził z biednej rodziny chłopskiej. Szczególną rolę w jego życiu odegrała matka - Katarzyna Smreczyńska. Dzięki jej poświęceniu, Orkan mógł się uczyć w czteroklasowej szkole przyklasztornej w Szczyrzycu, a potem w gimnazjum Św. Jacka w Krakowie. Nauka nie przyniosła mu znaczących sukcesów. Największe zainteresowanie wykazywał literaturą piękną, a szczególne miejsce wśród czytanych przez niego książek zajmowała proza społeczno- polityczna.

Młody buntownik z Poręby Wielkiej, chodzący często w podartych spodniach i połatanych butach, by podkreślić swoje oburzenie dla możnych tego świata, wynalazł dla siebie oryginalny pseudonim- Orkan. Słowo to oznacza wiatr o wielkiej sile niszczycielskiej. Tym mianem podpisuje pierwsze drukowane teksty, gdyż ustawy austriackie zabraniały umieszczania utworów w czasopismach uczniom gimnazjalnym. W szkole redagował gazetki zawierające między innymi jego wiersze utrzymane w buntowniczej tonacji. Większość czasu Orkan poświęcał na literaturę i teatr, zaniedbując naukę. Gimnazjum nie ukończył, postanawiając poświęcić się całkowicie swej wielkiej pasji - pisarstwu. Wrócił do Poręby Wielkiej, rodzinnej wsi, gdzie gospodarował i pisał. Od 1895 roku Orkan związał się ze środowiskiem krakowskich modernistów, do których wstęp ułatwiły mu oryginalne utwory debiutanckie oraz przyjaźń z Kazimierzem Przerwą-Tetmajerem i Ignacym Maciejowskim.Kolejny etap w jego życiu to podróże do Włoch i Szwajcarii. Ale nawet wtedy nie traci kontaktu z rodzinną wsią.

W czasie I wojny światowej, jako oficer, brał udział w walkach Legionów Polskich. Przyjaźnie z towarzyszami broni utrzymywał do końca życia, mimo późniejszego rozczarowania systemem rządów, jaki nastąpił po 1926 roku. Ostatni okres życia Orkana wypełniła, oprócz pracy literackiej, działalność społeczna dla środowiska lokalnego i artystycznego Podhala. Ważnym dla niego przedsięwzięciem stało się szerzenie idei regionalizmu, które były rozwinięciem i modyfikacją koncepcji Stanisława Witkiewicza.

W różnorodnym dorobku literackim Orkana szczególne miejsce zajmują powieści "W roztokach", "Komornicy", dramat "Franek Rakoczy", "Listy ze wsi" (teksty z pogranicza publicystyki, gawędy i zbeletryzowanego reportażu) oraz poezje, w których utrwalił on pejzaż skalistej "krainy kęp". Swe pracowite życie zakończył Orkan w 1930 roku w Krakowie.  Dla mieszkańców Podhala i Gorców Władysław Orkan jest postacią wciąż obecną w ich świadomości, czego dowodem są pomniki, szkoły, instytucje wychowawcze, ulice noszące jego imię, muzeum w Rabce przechowujące obrazy namalowane przez Orkana, a także rezerwat turystyczny w Gorcach na północnych odnogach Turbacza. W zachowanym tam domu rodzinnym Orkana, tzw. Orkanówce, znajduje się muzeum pisarza.

(Tekst na podstawie: I LO im. Władysława Orkana w Limanowej)

Komentarze (0)

Nie dodano jeszcze komentarzy pod tym artykułem - bądź pierwszy
Zgłoszenie komentarza
Komentarz który zgłaszasz:
"Dziś 143. rocznica urodzin Władysława Orkana"
Komentarz który zgłaszasz:
Adres
Pole nie możę być puste
Powód zgłoszenia
Pole nie możę być puste
Anuluj
Dodaj odpowiedź do komentarza:
Anuluj

Może Cię zaciekawić

Sport

Pozostałe

Twój news: przyślij do nas zdjęcia lub film na kontakt@limanowa.in