Dziś 143. rocznica urodzin Władysława Orkana
Dziś, 27 listopada, przypada 143. rocznica urodzin Władysława Orkana – jednego z najwybitniejszych pisarzy Młodej Polski, pochodzącego z Poręby Wielkiej „piewcy ziemi gorczańskiej”.
Władysław Orkan (właściwie Franciszek Smreczyński, poprzednie nazwisko Smaciarz, zmienione w 1898 r.) urodził się w 1875 roku w Porębie Wielkiej w dzisiejszej gminie Niedźwiedź na Limanowszczyźnie. Do historii literatury przeszedł jako jeden z najwybitniejszych pisarzy Młodej Polski i "piewca ziemi gorczańskiej".
Pochodził z biednej rodziny chłopskiej. Szczególną rolę w jego życiu odegrała matka - Katarzyna Smreczyńska. Dzięki jej poświęceniu, Orkan mógł się uczyć w czteroklasowej szkole przyklasztornej w Szczyrzycu, a potem w gimnazjum Św. Jacka w Krakowie. Nauka nie przyniosła mu znaczących sukcesów. Największe zainteresowanie wykazywał literaturą piękną, a szczególne miejsce wśród czytanych przez niego książek zajmowała proza społeczno- polityczna.
Młody buntownik z Poręby Wielkiej, chodzący często w podartych spodniach i połatanych butach, by podkreślić swoje oburzenie dla możnych tego świata, wynalazł dla siebie oryginalny pseudonim- Orkan. Słowo to oznacza wiatr o wielkiej sile niszczycielskiej. Tym mianem podpisuje pierwsze drukowane teksty, gdyż ustawy austriackie zabraniały umieszczania utworów w czasopismach uczniom gimnazjalnym. W szkole redagował gazetki zawierające między innymi jego wiersze utrzymane w buntowniczej tonacji. Większość czasu Orkan poświęcał na literaturę i teatr, zaniedbując naukę. Gimnazjum nie ukończył, postanawiając poświęcić się całkowicie swej wielkiej pasji - pisarstwu. Wrócił do Poręby Wielkiej, rodzinnej wsi, gdzie gospodarował i pisał. Od 1895 roku Orkan związał się ze środowiskiem krakowskich modernistów, do których wstęp ułatwiły mu oryginalne utwory debiutanckie oraz przyjaźń z Kazimierzem Przerwą-Tetmajerem i Ignacym Maciejowskim.Kolejny etap w jego życiu to podróże do Włoch i Szwajcarii. Ale nawet wtedy nie traci kontaktu z rodzinną wsią.
W czasie I wojny światowej, jako oficer, brał udział w walkach Legionów Polskich. Przyjaźnie z towarzyszami broni utrzymywał do końca życia, mimo późniejszego rozczarowania systemem rządów, jaki nastąpił po 1926 roku. Ostatni okres życia Orkana wypełniła, oprócz pracy literackiej, działalność społeczna dla środowiska lokalnego i artystycznego Podhala. Ważnym dla niego przedsięwzięciem stało się szerzenie idei regionalizmu, które były rozwinięciem i modyfikacją koncepcji Stanisława Witkiewicza.
W różnorodnym dorobku literackim Orkana szczególne miejsce zajmują powieści "W roztokach", "Komornicy", dramat "Franek Rakoczy", "Listy ze wsi" (teksty z pogranicza publicystyki, gawędy i zbeletryzowanego reportażu) oraz poezje, w których utrwalił on pejzaż skalistej "krainy kęp". Swe pracowite życie zakończył Orkan w 1930 roku w Krakowie. Dla mieszkańców Podhala i Gorców Władysław Orkan jest postacią wciąż obecną w ich świadomości, czego dowodem są pomniki, szkoły, instytucje wychowawcze, ulice noszące jego imię, muzeum w Rabce przechowujące obrazy namalowane przez Orkana, a także rezerwat turystyczny w Gorcach na północnych odnogach Turbacza. W zachowanym tam domu rodzinnym Orkana, tzw. Orkanówce, znajduje się muzeum pisarza.
(Tekst na podstawie: I LO im. Władysława Orkana w Limanowej)
Może Cię zaciekawić
Areszt dla ks. Michała i dwóch innych osób
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa podjął decyzję o tymczasowym areszcie wobec trzech osób, w tym księdza Michała O., prezesa Fundacji Profeto....
Czytaj więcejStrażacy zaatakowani na romskim osiedlu - mamy nagranie!
Wczoraj (27 marca) straż pożarną wezwano do incydentu w miejscowości Koszary, gdzie zgłoszono pożar odpadów. Na miejsce zostały zadysponowane ...
Czytaj więcejOstrzeżenie przed silnym wiatrem w całej Małopolsce - możliwe burze. Powalone drzewo
Według najnowszych prognoz meteorologicznych, mieszkańcy regionu mogą spodziewać się wiatru o średniej prędkości dochodzącej do 50 km/h, a w ...
Czytaj więcejKoszary: Z pięściami na interweniujących strażaków, jeden trafił do szpitala
Wczoraj wieczorem (około godziny 20:30) straż pożarna zaalarmowana została do pożaru odpadów w miejscowości Koszary - na osiedlu roms...
Czytaj więcejSport
Powołanie z Sokoła Słopnice do piłkarskiej Kadry Małopolski
W Kadrze Małopolski znalazł się Małgorzata Niezabitowska z Sokoła Słopnice. POWOŁANE ZAWODNICZKI I tura: KS Uniwersyte...
Czytaj więcejZ ziemi limanowskiej do Szkocji: zainteresowani są grą w biało-czerwonych barwach
- Przypomnijmy: Franciszek, czyli młodszy z braci, w obecnym sezonie rozegrał 6 meczów w Premiership – podkreśla portal piłkarski Dom Futbolu. ...
Czytaj więcejRozpoczyna się sprzedaż biletów na piłkarskie Mistrzostwa Europy
Na Mistrzostwach Europy w Niemczech reprezentacja Polski w fazie grupowej zmierzy się 16 czerwca z Holandią, 21 czerwca z Austrią i 25 czerwca z Fr...
Czytaj więcejDwóch zawodników Limanovii z powołanie do Kadry Małopolski
Wyróżniony został Witold Mrożek i Filip Kita. Powołani zawodnicy (rocznik 2010): Wisła Kraków: Michał Kokoszka, Kacper Kopijka, Michał...
Czytaj więcejPozostałe
Historyczny proces o polityczne zabójstwo 38-latka z Limanowszczyzny
Proces za zbrodnię sprzed lat Okoliczności śmierci pochodzącego z Limanowszczyzny Czesława Kukuczki po raz pierwszy zostały opisane w publikacj...
Czytaj więcej"Swoje życie, cierpienie i pracę poświęcili temu, abyśmy mogli tak żyć" (ZDJĘCIA)
Uroczystość rozpoczął „Marsz Pamięci”, który wyruszył z Sowlin z ul. Fabrycznej, a następnie w Bazylice Matki Boskiej Bolesnej w Limanowej...
Czytaj więcejWięzienie i inwigilacja za stworzenie konspiracyjnej struktury
Zygmunt Wojciech Papież ps. „Dzwon” urodził się 14 kwietnia 1914 r. jako syn Józefa i Bronisławy z d. Lach. Ukończył gimnazjum w Limanowej,...
Czytaj więcejWyraz pamięci przy "Pałacyku"
W „Pałacyku pod Pszczółką” przed laty mieściła się siedziba PUBP w Limanowej i gdzie łamano prawa człowieka, stosując tortury i represje...
Czytaj więcej
Komentarze (0)